Piotr Knaś

Forum Kraków na spotkaniu Zespołu Antykryzysowego przy MKiDN

Dzisiaj 13 maja 2020 roku Marek Sztark jako reprezentant Forum Kraków wziął udział w drugim spotkaniu Zespołu Antykryzysowego przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Poniżej przedstawiamy treść naszych postulatów i propozycji. Jeśli otrzymamy informacje, w jaki sposób Ministerstwo się do nich odniosło, przekażemy Państwu odpowiedź. Jednocześnie cieszy nas inicjatywa Narodowego Centrum Kultury, której celem jest opracowanie dla Ministra Kultury projektu rekomendacji w zakresie dalszego funkcjonowania domów, ośrodków i centrów kultury w oparciu o sugestie zebrane od menedżerów zarządzających lokalnymi instytucjami kultury.

W czyim imieniu zabieramy głos?
Reprezentujemy animatorów, edukatorów, instruktorów oraz instytucje i organizacje pozarządowe w których zajmują się oni prowadzeniem zajęć artystycznych, warsztatów animacyjnych, klubów kulturalnych oraz amatorskim ruchem artystycznym. To ogromna rzesza osób, która prowadzi działalność kulturalną, artystyczną oraz wzmacnia lokalne wspólnoty w miastach, miasteczkach i wsiach w Polsce. Pracują w centrach, ośrodkach i domach kultury, bibliotekach, niezależnych teatrach, lokalnych muzeach, galeriach, kinach studyjnych, centrach aktywności lokalnej i świetlicach. Pracują z dziećmi, z młodzieżą, z seniorami – ze społecznościami lokalnymi i amatorskimi środowiskami aktywnych kulturalnie i artystycznie mieszkańców polskich gmin.

Dlaczego animacja i edukacja w obszarze kultury jest ważna?
Dzięki swoim projektom instytucje podtrzymują lokalne ekosystemy kultury współpracując z twórcami, z organizacjami pozarządowymi i firmami prywatnymi. Dają pracę licznym kontrahentom i partnerom. Bez aktywności lokalnych instytucji kultury i społecznych centrów aktywności lokalnej pogłębi się kryzys społeczno-gospodarczy na polskiej prowincji i zwiększą się bariery w dostępie do kultury z dala od metropolii.

Animatorzy, obok organizacji wydarzeń i imprez, zajmują się prowadzeniem mikrodziałalności kulturalnej i artystycznej. Pracują z osobami, dla których taki dostęp do kultury to kluczowa, a czasem jedyna możliwość budowania relacji i nabywania kompetencji – z racji barier ekonomicznych, szczególnych potrzeb, wymagań wieku. Dom kultury, świetlica, centrum społecznościowe to miejsca wzmacniające lokalne wspólnoty jak i bezpieczna przystań dla osób potrzebujących wsparcia i pomocy.

Jakie są niebezpieczeństwa dla lokalnej animacji i edukacji w obszarze kultury?
Domy kultury w większości pracują, a ich zespoły zajmują działalnością kulturalną – najczęściej w bardzo ograniczonej formie bez fizycznego kontaktu z odbiorcami, z wykorzystaniem możliwości internetu i rozwiązań online jak również animują działania wolontarystyczne i organizują działania pomocowe. Wiele z nich swoje budżety zawdzięcza wpływom z biletów, opłat za zajęcia, wynajmów i usług, których są obecnie pozbawieni. Dotacje podmiotowe są zazwyczaj punktem wyjścia do organizacji bardzo różnorodnego i rozbudowanego systemu wpływów z innych źródeł. Dotacje podmiotowe stanowią często poniżej 50% budżetu domu kultury. Docierają do nas informacje o ograniczeniu finansowania domów kultury przez organizatorów nawet o połowę w tym roku jak i o planach poważnego ograniczenia finansowania w przyszłym roku i latach następnych.

Dlatego obawiamy się poważnych kłopotów finansowych instytucji, zamykania instytucji, redukowania działalności instytucji, łączenia instytucji, wyprzedaży nieruchomości służących kulturze. Co oznacza jeszcze mniej stałości i pewności dla środowiska animatorów, edukatorów. Innym skutkiem będzie zmniejszenia puli środków samorządowych na konkursy dla organizacji pozarządowych w obszarze kultury.

Jakie mamy postulaty i propozycje rozwiązań?

  • Opracowanie jasnych wytycznych i zasad dla odmrażania mikrodziałalności kulturalnej związanej z prowadzeniem zajęć edukacyjnych i animacyjnych – aby pozwolić domom i centrom kultury oraz innych organizacjom lokalnym w bezpieczny sposób prowadzić działania skierowane do małych grup uczestników; opracowanie zasad organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży w czasie wakacji; wdrożenie systemowego wsparcia w tym informacyjnego dla instytucji kultury w zakresie postępowania w procesach „odmrażania”.
  • Uruchomienie Funduszu Animacji Kultury Lokalnej jako systemowego narzędzia dla podtrzymania kluczowych procesów w obszarze kultury, której celem jest wzmacnianie lokalnej wspólnoty, ochrona dziedzictwa, animacja społeczno-kulturowa i twórczość amatorska. Fundusz może obejmować stypendia, dotacje celowe, granty, zapomogi socjalne, dofinansowanie dla bonów i voucherów dla uczestników kultury.
  • Zwiększenie Programu Dom Kultury+, programu Bardzo Młoda Kultura; programu Infrastruktura Domów Kultury oraz utrzymanie (po ewentualnych zmianach) programu Kultura w sieci jako rozwiązań systemowych dla sektora animacji i edukacji w obszarze kultury. W tych programach najlepiej uwidacznia się parosolowa funkcja Narodowego Centrum Kultury nad lokalnymi instytucjami i organizacjami kultury, której efektem są również lepsze samorządowe polityki kulturalne.