XIX Forum Kraków. W stronę mapy drogowej dla animacji
XIX spotkanie Forum Kraków miało charakter dyskusji poświęconej przebiegowi i rezultatom NieKongresu Animatorów Kultury. Ustalenia poszczególnych sesji oraz grup roboczych przedstawił Marek Sztark, dyrektor programowy NieKongresu. Zwrócił on uwagę na główny rezultat tego spotkania: animacja kultury stała się nowym, znaczącym obszarem rozmowy w ramach sektora kultury, zatem animatorzy kultury (ich różnorodne środowiska i nieformalne grupy) zyskali oparcie (legitymizację) w postaci NieKongresu. Ujmując to inaczej głosem uczestnika forum: sukcesem NieKongresu jest to, że się odbył. Ważnym rezultatem spotkania jest też zapis debaty oraz materiały wypracowane przez grupy robocze. Są one potencjałem dla dalszych rozmów o animacji kultury, która nie miała szans się rozwinąć bez pierwszego ogólnopolskiego spotkania animatorów (taka debata pokongresowa już się toczy, animuje ją Narodowe Centrum Kultury). Materiały kongresowe będą też źródłem dla dokumentu o charakterze mapy drogowej – ustalającej priorytety i kluczowe przedsięwzięcia wzmacniające animację kultury jako obszar polityki kulturalnej państwa. Propozycję takiego dokumentu przygotuje Forum Kraków, zostanie ona przedstawiona na zamykającym spotkaniu Zespołu Programowego NieKongresu Animatorów Kultury.
Forum Kraków ma nadzieję, iż propozycja mapy drogowej stanie się zapalnikiem dyskusji programowej nad rozwiązaniami praktycznymi dla animatorów kultury obejmującymi kwestie takie jak programy dotacyjne MKiDN, funkcje Narodowego Centrum Kultury w zakresie animacji, system edukacji i rozwoju zawodowego animatorów, rola i funkcje lokalnych instytucji kultury, w tym domów kultury, itp. Niezależnie od różnic wśród animatorów kultury na temat tożsamości dyscypliny, jej granic, problemu systemowości, traktowania animacji jako zawodu lub powołania, można wskazać obszary wspólnej odpowiedzialności – przekładającej się na polityki kulturalne państwa i samorządów. Długofalowym rezultatem spotkania może być zatem wdrożenie Programu Rozwoju Animacji Kultury (między innymi pod postacią zespołu ds. animacji kultury przy MKiDN). Według Forum Kraków kluczowe są: działania na rzecz wspierania aktywności obywatelskiej; sieciowanie animatorów i ich środowisk; rozwój kompetencji animatorów kultury.
Przebieg spotkania forum był podporządkowany wykorzystaniu tych elementów NieKongresu, które dają nadzieję na skuteczne i efektywne współdziałanie programowe w przyszłości. Jednak wielu dyskutantów podzieliło się swoimi uwagami dotyczącymi (ich zdaniem) słabości ujawnionych przez NieKongres: braku siły przebicia (negowanie szans zbudowania wokół animacji spójnego programu), braków kompetencyjnych (mocno zaznaczająca się ekskluzywność niektórych środowisk animatorów wobec „pracowników kultury” bez dobrej szkoły animacji); braku wizji rozwoju animacji (demobilizacja wobec zmian w sektorze kultury i jego komercjalizacji, nieumiejętność sprostania wyzwaniom, brak odważnych wizji w środowisku).
Według członków Forum Kraków widoczny był również podział na dwa style komunikacji, dwa porządki działania, dwa generalne światopoglądy: akademicko-indywidualistyczny oraz lokalno-instytucjonalny. Pierwszy gromadzi środowiska (i podmioty) funkcjonujące na przecięciu obszarów artystycznych, badawczych, eksperckich, wysokokompetencyjnych, drugi związany jest z systemami samorządowych instytucji kultury, z lokalnymi organizacjami. W pierwszym świecie animatorzy sami przygotowują projekty animacyjne, krążą z nimi po wybranych obszarach, zatrudniają artystów i ekspertów, tworzą przedsięwzięcia referencyjne. W drugim świecie działa się bardzo lokalnie, często na styku tego, co możliwe politycznie, w oparciu o zastane formaty, boksując się w „Polsce powiatowej”, walcząc o przestrzeń do zmiany. Podział ten jest znacznym uproszczeniem, często będąc animatorem jest się po obu stronach, ale mocno wybrzmiał on na NieKongresie. Można to ująć to tak, jak uczestnik spotkania: zabrakło czasu na uwspólnienie tych światów, ale zdążyliśmy pewne sprawy rozłożyć na łopatki. Można dodać, że grupa pierwsza przejęła mikrofony w czasie spotkania. Druga grupa bardzo chciała powiedzieć, co jej nie pasuje, ale zabrakło jej siły przebicia.
Kongres miał też zdecydowane pozytywy. Animatorzy zaskoczyli sami siebie swoją potrzebą dyskutowania, mocą wypowiadanych zdań – gorącą temperaturą i sukcesem debaty. Chyba również emancypacją lokalnych środowisk kultury, które pomimo wielu barier i przeszkód poszerzają swoje pole możliwości działania. Jest to wprost przeciwne do wskazanych powyżej słabości środowiska, ale chyba należy stwierdzić, że rzeczywiście jedno z drugim współistnieje, co może być oznaką znacznego zróżnicowania w obrębie uczestników NieKongresu i innego niż zarysowany wyżej podziału – na tych co się odnaleźli w nowej sytuacji i tych, którzy (z różnych przyczyn) czują, że przegrywają – z samorządami, z nowymi stylami uczestnictwa w kulturze, z podziałami społecznymi.
Forum Kraków wyraża nadzieję, że spotkania o charakterze niekongresowym będą kontynuowane, aby dać animatorom szansę zbudowania pozytywnego porozumienia i platformy stałej debaty.
W spotkaniu udział wzięli: Anna Michalak-Pawłowska, Jacek Gralczyk, Marek Sztark, Małgorzata Jezutek, Piotr Wyrobiec, Agata Lisowicz-Wala, Marcin Jasiński, Aleksandra Stańczuk-Sosnowska, Wojciech Szuniewicz, Anna Schindler, Jacek Schindler, Agnieszka Sójka, Maciej Zygmunt, Ewa Zbroja, Weronika Stępniak, Karol Ostalski, Mariusz Wróbel, Zofia Bisiak, Monika Nęcka, Krzysztof Mikołajewski, Piotr Knaś. Spotkanie moderowała Joanna Orlik.
Materiały wypracowane przez poszczególne grupy robocze na NieKongresie Animatorów Kultury