Stanowisko Zrzeszenia Animatorów Kultury „Forum Kraków” w sprawie nowelizacji ustawy o VAT i jej konsekwencji dla animacji kultury

Członkowie Forum Kraków wystosowali pismo ze stanowiskiem w sprawie nowelizacji ustawy o VAT i jej konsekwencji dla animacji kultury do prof. Piotra Glińskiego, Wicepremiera i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W imieniu animatorów kultury działających w domach kultury uprzejmie prosimy o podjęcie interwencji w sprawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz. U. z 2015 r., poz. 2193).

Wspomniany akt prawny, nawiązujący do ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 605), godzi bezpośrednio w budżety instytucji kultury, powodując ich realne zmniejszenie. Najbardziej pokrzywdzonymi jednostkami w myśl nowych przepisów są samorządowe instytucje animacji kultury (potocznie zwane domami kultury), prowadzące wiele nieodpłatnych projektów edukacyjnych, animacyjnych i popularyzatorskich dla lokalnych społeczności. Te działania są podstawą dla zwiększania uczestnictwa w kulturze oraz budowania tożsamości lokalnej Polaków.

Obecnie dyrektorzy tych instytucji, wskutek wejścia w życie nowych przepisów, korygują in minus swoje budżety w związku z drastycznym zmniejszeniem zaplanowanych jesienią środków finansowych pochodzących z odzyskiwanego VAT. Straty związane ze zmniejszeniem kwoty odzyskiwanego VAT w większości przypadków znacznie przekraczają możliwości ich zrekompensowania ze środków pozyskanych grantów i innych źródeł.

W zależności od wielkości instytucji, szacowane zmniejszenie budżetów domów kultury kształtuje się w granicach od kilkunastu tysięcy (instytucje małe) do kilkuset tysięcy złotych (instytucje średnie i duże) w stosunku rocznym. Ofiarą nowych przepisów padają głównie bezpłatne działania animacyjne i edukacyjne, co może przyczynić się do pogorszenia dostępności kultury na wielu obszarach Polski. Jest to związane z tym, że ruch animacji kultury w Polsce opiera się w znacznej mierze na pracy bądź współpracy z domami kultury. Jednostki te pełnią wiele ważnych funkcji kulturalnych i społecznych dla lokalnych społeczności. Nie tylko zatrudniają zawodowych animatorów kultury, ale także współpracują z animatorami w ramach projektów realizowanych wspólnie z lokalnymi organizacjami pozarządowymi.

Kluczowym czynnikiem jest w tej chwili czas. Wiele projektów zaplanowanych jesienią ubiegłego roku jest obecnie rewidowanych. Wiele z nich nie zostanie zrealizowanych, jeżeli niekorzystny stan prawny nie ulegnie zmianie. Ograniczenia te będą najbardziej odczuwalne na wsi i w małych miastach, z dala od metropolii, gdzie znaczenie lokalnych domów kultury jest największe. Tych miejsc, po ich komercjalizacji, nic nie zastąpi jako ośrodków aktywnego uczestnictwa w kulturze i współpracy lokalnej.

W imieniu animatorów kultury prosimy Pana Premiera o podjęcie interwencji szybkiej, zdecydowanej i skutecznej. Rekomendujemy rozwiązanie problemu poprzez zmianę prawną jednoznacznie wyłączającą wszystkie instytucje kultury z obowiązku odliczania VAT z zastosowaniem tzw. wskaźnika proporcji lub zmianę zasad obliczania tego wskaźnika adekwatną do specyfiki funkcjonowania instytucji kultury. Jesteśmy do dyspozycji Pana Premiera w celu przedyskutowania wszelkich możliwości i wypracowania satysfakcjonujących rozwiązań.

Osoby zaangażowane w opracowanie materiału:

Agata Lisowicz-Wala, Gminny Ośrodek Kultury w Suszcu, Forum Animatorów Kultury Województwa Śląskiego
Anna Michalak-Pawłowska, Dom Kultury „Dorożkarnia” w Warszawie, Forum Kultury Mazowsze
Jacek Gralczyk, Stowarzyszenie Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL
Joanna Orlik, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie
Marcin Jasiński, Bemowskie Centrum Kultury
Mariusz Wróbel, Instytucja Filmowa SILESIA FILM
Piotr Wyrobiec, Wadowickie Centrum Kultury
Tomasz Ignalski, Chorzowskie Centrum Kultury, Forum Animatorów Kultury Województwa Śląskiego
Wojciech Szuniewicz, Krotoszyński Ośrodek Kultury

ODPOWIEDŹ MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

Korespondencja pomiędzy Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a Ministerstwem Finansów:
pismo wysłane przez Premiera Piotra Glińskiego (MKiDN);
odpowiedź przesłana przez Podsekretarza Stany Leszka Skibę (MF).