Piotr Knaś

List do Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w sprawie domów kultury w czasie pandemii

Stowarzyszenie Forum Kraków wspólnie z Panem Januszem Kowalskim, dyrektorem Domu Kultury w Tuchowie przygotowało pismo do Pana Piotra Glińskiego, Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w sprawie domów kultury w czasie pandemii. List uzyskał poparcie 90-ciu dyrektorów i dyrektorek, pracowników i pracowniczek, a także współpracowników i współpracowniczek domów kultury w Polsce. Za Państwa wsparcie serdecznie dziękujemy!

W liście zwracamy się przede wszystkim o klarowne zasady związane z odmrażaniem działalności domów kultury i przyjęcie właściwych założeń merytorycznych odpowiadających działalności domów kultury. List powstał przed informacją o odmrożeniu 12 lutego 2021 roku części działalności domów, centrów i ośrodków kultury w Polsce, ale jego główne przesłanie nie uległo dezaktualizacji. Bez wspólnie wypracowanych zasad, w dialogu ze środowiskiem domów kultury, nie powstaną właściwe, odpowiadające specyfice działalności domów kultury zasady określające reżim sanitarny.

Domy kultury (w zakresie kultury) prowadzą:

  • działalność edukacyjną (prowadzenie zajęć i grup zajęciowych),
  • działalność artystyczną i konferencyjną (realizacja własnych i w formie impresariatu wydarzeń artystycznych – np. teatralnych czy muzycznych),
  • amatorski ruch artystyczny (próby i ćwiczenia, wsparcie dla lokalnych zespołów artystycznych),
  • działalność społeczną i animacyjną (dyskusje, spotkania, seminaria i warsztaty),
  • działalność wystawienniczą (galerie i wystawy muzealne),
  • działalność kinową.

Każda z tych form działalności wymaga zdefiniowania i określenia zasad, nakazów i zakazów pandemicznych. Można przypuszczać, że te będą zmienne i dynamiczne w ciągu najbliższego roku. Dlatego warto ten obszar uporządkować, aby organizatorzy i dyrektorzy domów kultury mogli mieć klarowność w sprawie formalno-prawnych uregulowań.

Poniżej zamieszczamy treść listu i listę sygnatariuszy.

Szanowny Panie Ministrze,
Kierujemy do Pana list w imieniu osób odpowiedzialnych za domy kultury w Polsce, w imieniu pracowników, dyrektorów i organizatorów tychże instytucji kultury. Powodowani troską o dobro kultury w najszerszym tego słowa znaczeniu, a równocześnie pełni obaw o zachowanie dziedzictwa i twórczy rozwój, zwracamy się z prośbą o formalno-prawne uregulowanie zasad dotyczących działalności domów i ośrodków kultury w czasie pandemii. Prosimy o konkretne, jasne i czytelne zapisy, które nie pozwalają na ich możliwie dowolną interpretację, a zatem na tworzenie sytuacji, w których działania kulturalne są organizowane na granicy prawa. Zwracamy się też z prośbą o dopuszczenie działalności domów, centrów i ośrodków kultury, z zastosowaniem reżimu sanitarnego, w zakresie edukacji kulturalnej, prowadzenia zajęć, spotkań i prób z grupami i zespołami amatorskiego ruchu artystycznego. Prosimy też o przywrócenie możliwości organizacji: spektakli, występów i koncertów, których bezpieczeństwo określałaby określony reżim sanitarny. Jesteśmy przekonani, że konkretne i czytelne zasady oraz konsekwentne ich przestrzeganie nie będzie powodować zagrożenia epidemicznego.

Zawieszona, od marca do czerwca 2020 r., a później od listopada do dziś, działalność domów, centrów i ośrodków kultury powoduje ogromne straty społeczne, w tym kulturowe zarówno w wymiarze duchowym, jak i materialnym. Proces upowszechniania, promocji i animacji dóbr umysłowych, twórczych, estetycznych został drastycznie przerwany, a wartości kultury narodowej i lokalnej sprowadzone zostały do działań w wykorzystaniem zapośredniczonych środków przekazu, poprzez ekrany. W coraz większym stopniu obserwujemy zniechęcenie do tego typu działań wśród osób, dla których relacje i bezpośredni kontakt są niezbywalną częścią działań w kulturze.

Kultura online jest formą komunikacji i prezentacji – owszem, ale w kulturze jest to środek zastępczy i pomimo rozwoju technologii jest ubogi, w głębi odczuć jest martwy, bo zaprzecza istocie kultury, która żywa jest poprzez bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem, interakcje i umożliwianie edukacyjnych, artystycznych, estetycznych przeżyć. Komunikacja online w żadnym przypadku nie zastąpi żywego spotkania na zajęciach, próbach, spektaklach, koncertach czy wystawach.

Prowadząc rozmowy z mieszkańcami naszych miast i gmin, obserwujemy ogromne pragnienie uczestnictwa w działaniach kulturalnych, a równocześnie bardzo niepokojące zjawiska: zaniku i stagnacji umiejętności twórczych, aktywności intelektualnej, mobilizacji osobowej, interakcji personalnych oraz zobojętnienia i braku wizji przyszłości. Relacje społeczne pomiędzy różnymi grupami są w fazie agonii. Ten stan rzeczy pogłębia się z dnia na dzień. W tym kontekście również dorobek kulturowy, nasze dziedzictwo staje się mniej motywujący do pracy twórczej oraz rozwoju indywidualnego i społecznego. Uczestniczące w życiu społecznym dzieci i młodzież doznają separacji kulturowej i dysfunkcji twórczej tak w sensie czynnego udziału w działaniach kulturalnych, jak również jako obserwatorzy i widzowie.

Domy i ośrodki kultury to niejednokrotnie instytucje realizujące wiele przedsięwzięć, w tym również gospodarczych, dla pomnażania swoich zasobów do działalności statutowej. Są to: działalność kinowa, usługi reklamowo-promocyjne, wydawnictwa, organizacja wydarzeń, wynajmy pomieszczeń i sprzętu, wydarzenia biletowane, opłaty za zajęcia, etc.) W większości są to pokaźne przychody sięgające ok. 35% rocznego budżetu. W chwili obecnej są na poziomie kilku procent, a czasem zerowe. Pomniejszenie budżetu o te przychody powoduje poważne zachwianie funkcjonowania naszych instytucji oraz ich działalności statutowej.

Doskonale wiemy, że w czasie pandemii kluczową kwestią jest profilaktyka i skuteczna ochrona osób przed zachorowaniem. Noszenie maseczek, dystans społeczny i brak możliwości organizacji tłumnych imprez to podstawa właściwego reżimu sanitarnego. W pełni te obostrzenia rozumiemy i wspieramy. W żadnym wypadku nie popieramy tłumnego gromadzenia się ludzi w miejscach, w których jakiekolwiek zasady wprowadzonego reżimu sanitarnego nie są przestrzegane i ignorowane. Obserwując i uczestnicząc w takich rozregulowanych okolicznościach, mieszkańcy naszych miast i gmin najczęściej zadają pytania o niewspółmierność i nierównomierność przyjętych zasad, ich stosowania i przestrzegania. Chcą konkretności i czytelności zapisów prawnych, tak aby nie powodowały niedomówień, nie kusiły do ich obchodzenia, a pozwalały na uczestnictwo w życiu kulturalnym.

Pełni obaw o konsekwencje wynikające z obecnego stanu rzeczy i powodowani troską o dobro kultury prosimy o dobre na ten trudny czas rozwiązania, zaproponowane przez nas jak we wstępie niniejszego listu. Stowarzyszanie Forum Kraków wpiera niniejsze stanowisko przygotowane przez dyrektorów i organizatorów domów kultury w Polsce. Jesteśmy gotowi do wsparcia Pana Ministra w działaniach odnoszących się do przygotowania założeń dla odmrażania działalności domów, centrów i ośrodków kultury w Polsce.

Z poważaniem,

Dyrektorzy, pracownicy i współpracownicy domów kultury:

1. Agata Dawidowicz, Dyrektor Ośrodka Kultury Górna w Łodzi
2. Agata Miedzińska, Dyrektor Zielonogórskiego Ośrodka Kultury
3. Agnieszka Przysiuda-Zielkowska, Dyrektor Miłosławskiego Centrum Kultury
4. Aldona Staszewska – Klimek, Dyrektor Domu Kultury w Ustce
5. Aleksandra Łuczyńska, Dyrektorka Czaplineckiego Ośrodka Kultury
6. Aleksandra Małek, Dyrektorka Samorządowego Centrum Kultury i Promocji Gminy Zabierzów
7. Aleksandra Szymańska, Dyrektorka Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku
8. Anna Dzida, Dyrektor Ośrodka Kultury w Mirosławcu
9. Anna Łepecka, Dyrektor Centrum Kultury w Siechnicach
10. Anna Pracało, Animator Kultury w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Oleszycach
11. Anna Rudnicka, Dyrektorka Świdnickiego Ośrodka Kultury
12. Arleta Olszewska – Lorin, Dyrektor Domu Kultury w Koniecpolu
13. Barbara Kuzub-Samosiuk, Dyrektor Gminny Ośrodek Kultury w Czeremsze
14. Bartosz Godziewski, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Zaniemyślu
15. Bartosz Kuświk, Dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Lubaniu
16. Beata Pancerna-Wujcik, p.o. Dyrektora Bałuckiego Ośrodka Kultury
17. Danuta Barska, Gminny Ośrodek Kultury w Kodrębie
18. Dorota Kaniewska, Dyrektor Widzewskich Domów Kultury
19. Dyrekcja i Pracownicy Gminnego Ośrodka Kultury w Brzeźnie k. Konina
20. Elżbieta Miętkiewska-Markiewicz, Dyrektor Konińskiego Domu Kultury
21. Elżbieta Sokołowska, Dyrektorka Gminnego Ośrodka Kultury i Oświaty w Wisznicach
22. Emil Miszk, artysta
23. Ewa Łączyńska-Widz, dyrektorka BWA Tarnów
24. Ewa Niwińska-Lipińska, nauczyciel języka polskiego, Gdynia
25. Grażyna Patera, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Jeleśni
26. Grzegorz Piłka, Dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury w Łazach
27. Grzegorz Szepaniak, Dyrektor Legnickiego Centrum Kultury
28. Grzegorz Zmarzły, Dyrektor Ośrodka Kultury i Sportu w Bierutowie
29. Iwona Mirosław-Dolecka, Bielański Ośrodek Kultury
30. Iwona Orłowska, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Krypnie
31. Izabela Paździorek – Jakubowska, Dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Mikołowie
32. Jadwiga Charzyńska, Dyrektor Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku
33. Janusz Kowalski, Dyrektor Domu Kultury w Tuchowie (inicjator listu)
34. Jarosław Pikuła, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Kłodawie z/s wWojcieszycach
35. Joanna Cichocka-Gula, Dyrektorka Goyki 3 Artinkubatora w Sopocie
36. Joanna Jarocka, Dyrektor Krotoszyńskiego Ośrodka Kultury
37. Joanna Popów-Bogdoł, Dyrektor Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich
38. Joanna Szalbierz-Kędzierska, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury „Sokół” w Czerwonaku
39. Jolanta Matuszkiewicz, Dyrektor Miejsko Gminnego Ośrodka Kultury w Czerwieńsku
40. Jolanta Napadłek, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Siekierczynie
41. Jolanta Sławińska-Ryszka, Wydział Kultury Urzędu Miasta Łodzi
42. Jolanta Smulska, Dyrektorka Złocienieckiego Ośrodka Kultury
43. Jolanta Walentyna Sobolewska, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Lesznowoli
44. Judyta Zięba, Specjalista ds. organizacji imprez (z całą kadrą kultury w Krynicy), Centrum Kultury w Krynicy-Zdroju
45. Justyna Podleś, Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury we Fromborku
46. Justyna Teodorczyk, Dyrektorka Galerii Sztuki w Legnicy
47. Katarzyna Paradecka, Dyrektorka Miejskiego Domu Kultury „Bogucice – Zawodzie”
48. Katarzyna Woźniak, Dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Świebodzicach
49. Katarzyna Krzempek, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Suszcu
50. Konrad Szczebiot, Dyrektor Knyszyńskiego Ośrodka Kultury
51. Krzysztof Borowski, Dyrektor Nowodworskiego Ośrodka Kultury
52. Krzysztof Piotrowiak, Dyrektor Nowosolskiego Domu Kultury
53. Maciej Łukaszewicz, Dyrektor Wałeckiego Centrum Kultury
54. Maciej Trzebeński, Dyrektor naczelny, Fabryka Sztuki
55. Magdalena Grzebałkowska, pisarka i dziennikarka
56. Magdalena Mijewska, Wydział Kultury Urzędu Miejskiego w Słupsku
57. Magdalena Renk-Grabowska, Dyrektor Klubu Żak w Gdańsku
58. Mariusz Ossowski, Dyrektor, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Pogorzeli
59. Mariusz Płoszaj-Mazurek, Dyrektor Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich w Podkowie Leśnej
60. Marianna Ostrowska, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Mysłakowicach
61. Marzena Styga-Durak, Dyrektor Rzeszowskiego Domu Kultury
62. Mirosław Samosiuk, Prezes Stowarzyszenia Miłośników Kultury Ludowej w Czeremsze
63. Monika Dylewska-Libera, Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych Gdański Archipelag Kultury
64. Monika Jastrzębska-Opitz, Dyrektor Żuławskiego Ośrodka Kultury
65. Paweł Chojnowski, Dyrektor Dąbrowskiego Domu Kultury w Dąbrowie Tarnowskiej
66. Paweł Gębala, Dyrektor Domu Kultury w Strzelnie
67. Paweł Kamiński, Dyrektor Ośrodka Postaw Twórczych”
68. Paweł Perdek, Dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Zduńskiej Woli
69. Piotr Łaga, Dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury w Pelplinie
70. Piotr Stasiowski, Dyrektor Gdańskiej Galerii Miejskiej
71. Piotr Wyrobiec, Dyrektor Wadowickiego Centrum Kultury
72. Przemysław Waczyński, Dyrektor Miejsko-Gminnego Centrum Kultury i Sportu w Choroszczy
73. Radosław Łabarzewski, Kino Za Rogiem, Płocki Ośrodek Kultury I Sztuki
74. Rafał Płotka, Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Luzinie
75. Renata Gogola, Instruktor plastyki, Gminne Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim
76. Robert Piaskowski, Pełnomocnik Prezydenta miasta Krakowa ds. Kultury
77. Sławomir Księżniak, p.o. Dyrektora Dzielnicowego Domu Kultury „Węglin”
78. Sylwester Kowalski, Dyrektor Domu Kultury we Włoszczowie, wraz z pracownikami
79. Tadeusz Matkowski, p.o. Dyrektora Żarskiego Domu Kultury
80. Teresa Zima, Dyrektor Szprotawskiego Domu Kultury
81. Tomasz Hildebrandt, Dyrektor Centrum Kultury i Sztuki w Tczewie
82. Tomasz Ignalski, Dyrektor Chorzowskiego Centrum Kultury
83. Tomasz Stawowy, Dyrektor Centrum Kultury i Sportu w Skawinie
84. Tomasz Wiśniewski, Dyrektor Fabryki Kultury w Redzie
85. Violetta Drążkowska, Dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Białych Błotach
86. Waldemar Kulpa, Dyrektor Domu Kultury 13 Muz w Szczecinie
87. Włodzimierz Naumczyk, Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej im. Czesława Chruszczewskiego w Mieścisku
88. Wojciech Szuniewicz, Dom Kultury „Zacisze”
89. Zakia Cieślicka-Majka, Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury im. K. Sobczyk w Tyczynie

90. Anna Skrzecz, Dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Rzewnie
91. Beata Jakubowska, Gminne Centrum Kultury w Rzewnie
92. Zbigniew Gach, Dyrektor Centrum Kultury i Biblioteki Publicznej Gminy Słupsk
93. Paulina Syposz-Ciemny, Dyrektor Centrum Kultury w Sycowie
94. Anna Winiarek Dyrektorka Miejskiego Domu Kultury w Makowie Mazowieckim
95. Robert Czechorowski, Dyrektor Domu Kultury w Powidzu
96. Michał Szmaj, Dyrektor Ostrzeszowskiego Centrum Kultury

Zarząd Forum Kraków:
Anna Michalak-Pawłowska, Dyrektorka Domu Kultury Dorożkarnia
Agata Lisowicz-Wala, Fundacja Herbateka,
Beata Cyboran, Wydział Sztuki UP w Krakowie
Jacek Gralczyk, Fundacja Ankra
Marek Sztark, Strefa Kultury Wrocław
Paweł Gogołek, Stowarzyszenie Edukacyjne MCA, Poznań
Piotr Knaś, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie