Wleń a przyszłość Domu Kultury+

W Dwutygodniku pojawił się tekst Anny Komsty, dyrektorki Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki we Wleniu w woj. dolnośląskim, w którym napisała o doświadczeniach związanych z udziałem w I edycji Programu Dom Kultury+.

Anna Komsta zaczęła tak:

Warto zacząć od faktu absolutnie fundamentalnego: do czasu pojawienia się programu DK+ pies z kulawą nogą nie interesował się kondycją małych, zapyziałych instytucji kultury. Nikt nie pytał: jak sobie tam radzicie? z czego się utrzymujecie? z kim współpracujecie? jak jesteście wykształceni? jaka jest wasza misja? wizja? model funkcjonowania? Pozostawieni sami sobie, walcząc z niemocą biednych samorządów, często pod presją, stawaliśmy się „oprawą tronu”, dożynkowym korowodem, pokracznym i kiczowatym jarmarkiem z piwem i kiełbasą raz do roku i jakąś, pożal się Boże, „gwiazdką z TV”. (źródło: Dwutygodnik)

Nie dla wszystkich od razu może być jasne, że jest to artykuł polemiczny do wywiadu z Beatą Chmiel i Hanną Wróblewską, działaczkami ruchu Obywatele Kultury, podsumowującego prace w ramach Paktu dla kultury, w tym rozmowy o przyszłości programu Dom Kultury+:

Beata Chmiel: Aktywność domów kultury często sprowadza się do tego, że wynajmują przestrzeń na płatne zajęcia, na które nie każdego stać. Ludzie skarżą się na to nagminnie. Dla nas oznacza to kłopot z dostępem do kultury finansowanej ze środków publicznych na samym dole tej drabiny. Dlatego więc Dom Kultury+ znalazł się na liście programów przez nas wspieranych i finansowanych z wynikłego z Paktu wzrostu nakładów na kulturę. Niestety okazało się, że prócz inwestycji infrastrukturalnych dotychczasowym efektem programu Domy Kultury+ jest wydanie wielu milionów na stworzenie licznych dokumentów, które zaległy w różnych szufladach oraz przeszkolenie pięćdziesięciu z ponad dwóch i pół tysiąca dyrektorów. Nie zgadzamy się na program: „jeszcze więcej szkoleń za jeszcze więcej pieniędzy”. (źródło: Dwutygodnik)

Zacznijmy od początku. W 2010 roku premier Donald Tusk podpisał umowę społeczną Pakt dla Kultury z ruchem społecznym Obywatele Kultury. Było to ukoronowanie kampanii społecznej dotyczącej zwiększenia wydatków na kulturę przez państwo oraz „przekierowania” tychże wydatków w stronę obywateli tak, aby zwiększać kapitał kulturowy/społeczny oraz podmiotowość lokalnych społeczności. Celem było również większe uspołecznienie procesów zarządzania krajowymi politykami kultury. Obywatele Kultury stali się partnerami MKiDN przy tworzeniu nowych rozwiązań: systemowych, programowych, finansowych w oparciu o działalność Komitetu Społecznego do spraw Paktu dla Kultury przy MKiDN. Skład osobowy komitetu i jego podzespołów jest dostępny na stronie Obywateli Kultury, a sposoby realizacji paktu są dostępne tu.

W 2010 roku rząd opracował Wieloletni Program Rządowy Kultura+ (pierwsze projekt dostępny tu). Miał się on składać z trzech głównych modułów: Biblioteki+, Domu kultury+ oraz Digitalizacji. Ostatecznie moduł Domu Kultury+ nie został uwzględniony w uruchomionym programie, ale tez nie został całkowicie zlikwidowany. Narodowe Centrum Kultury przystąpiło do jego realizacji. Jednak główna część programu – dofinansowanie nowej infrastruktury domów kultury – została uruchomiona dopiero w 2012 roku, i to nie w ramach programu DK+, ale w ramach Programów Ministra KiDN. Sam program Dom Kultury+ miał charakter szkoleń, doradztwa strategicznego, budowania koalicji lokalnych oraz sieciowania. Wzięło w nim udział 50 domów kultury. Dwuletnia edycja się zakończyła, materiały ewaluacyjne i podsumowanie działań można znaleźć na stronie Domu Kultury+.

Zgodnie z ustaleniami Paktu dla Kultury (oraz ustaleniami komitetu monitorującego) nowa edycja programu Dom Kultury+ powstaje w ramach konsultacji MKiDN oraz Narodowego Centrum Kultury ze stroną społeczną (m. in. Obywatelami Kultury, Forum Kraków), ponieważ DK+ istotnie wiąże się z jednym priorytetów paktu – rozwojem edukacji kulturalnej. Zajmuje się tym obszarem specjalna grupa robocza ds. edukacji kulturalnej, w jej pracach uczestniczy m. in Beata Chmiel.

Tak, okrężną drogą, dochodzimy do źródła stwierdzeń Beaty Chmiel zawartych w wywiadzie oraz polemiki Anny Komsty, beneficjentki programu DK+. Obywatele Kultury (ustami Beaty Chmiel) poddali w wątpliwość zasadność konstrukcji merytorycznej tego programu (przeczytaj więcej o planowanej edycji), Anna Komsta wskazała, w jaki sposób wsparcie z zewnątrz może podnieść morale i kompetencje domów kultury. A domy kultury nigdy nie były „medialne”, ani ważne w ogólnym planie rozwoju kultury. Ich misja (w przeciwieństwie do bibliotek) rozpłynęła się – każdy dom kultury zmieniał się pod dyktando lokalnych polityk samorządowych. Kontrowersje dotyczące ich funkcjonowania wyraziła Beata Chmiel, z drugiej strony Anna Komsta pokazała, jak istotne mogą to być placówki dla społeczności lokalnych. Oby wywołana przez Panie dyskusja wspomogła rozwój programu Dom Kultury+ skierowanego do najliczniejszej (obok bibliotek) sieci lokalnych instytucji kultury.