Forum Kraków. Wartość pracy animatorów kultury
W dniach 2–3 lutego 2015 roku w siedzibie Małopolskiego Instytutu Kultury odbyło się XXI spotkanie Forum Kraków. Uczestnicy spotkania rozmawiali o wartości pracy animatorów kultury, o tym, jakie są lub mogą być funkcje animacji, jaki jest wpływ animacji na budowanie kultury demokracji, spójności społecznej, integrację lokalnych wspólnot, rozwój aktywności społecznej i obywatelskiej oraz kompetencje artystyczne i kulturowe.
Zaproszeni do rozmowy goście – Edwin Bendyk, publicysta z tygodnika „Polityka” oraz Maja Branka, założycielka Idei Zmiany – zaproponowali dwie uzupełniające się perspektywy. Edwin Bendyk wskazywał na nowe idee dotyczące likwidacji państwa dobrobytu, wskazywał na to, co może pojawić się po neoliberalizmie, który „zainfekował” myślenie o współczesnym Państwie. Jego wypowiedź dotyczyła kwestii pogłębiającego się braku spójności społecznej i rzeczywistości, która zmierza w stronę zdemontowania podstaw społeczeństwa dobrobytu. Edwin Bendyk zwrócił też uwagę na bariery utrudniające stworzenie użytecznej mapy badawczej kultury, która pomogłaby rozpoznać trendy i dynamikę zmian wpływających na funkcjonowanie społeczeństw. To zagadnienie przedstawił w oparciu o koncepcję przeszkody epistemologicznej Gastona Bachelarda.
Maja Branka skupiła się na problemie rzecznictwa w działalności społecznej, m.in. na tym, dlaczego żargon specjalistów i ekspertów od zrównoważonego rozwoju, inkluzji społecznej, rewitalizacji społecznej staje się pustą formą utrudniającą rozmowę i dialog lub nawet staje się formą neokolonialnej przemocy wobec „beneficjentów” interwencji. Zwróciła ona uwagę na problem badania i przełamywania hierarchii obecnych w języku, które są źródłem różnego typu form dyskryminacji. Język może być „narzędziem przemocy”. Animatorzy są w samym środku tego problemu. Z jednej strony działają środowiskowo, w bliskim partnerstwie z ludźmi, których mają do czegoś/ ku czemuś aktywizować. Z drugiej strony bardzo często ich działania są uwikłane w system grantów, które z ich partnerów, z ludzi, z którymi współpracują, tworzą „beneficjentów” pomocy, a z obszaru, na którym działają, tworzą przestrzeń „rewitalizacji społecznej”. Czy tego typu przemoc językowa i systemowa jest problemem, czy cechą systemu, z którą należy się pogodzić? Swoje wystąpienie Maja Branka oparła na tekście uznanego psychologa Bogdana de Barbaro pt. Po co psychoterapii Postmodernizm? W tekście tym zawarte są przesłanki, które animatorzy również mogą wykorzystać w swojej praktyce, dotyczące pluralizmu, roli języka i społecznego konstrukcjonizmu, pragmatyzmu i kontekstualizmu.
W spotkaniu uczestniczyli: Stanisława Retmaniak (Stowarzyszenie CAL Warszawa), Irena Madej (NCK Warszawa), Marek Sztark (BFI 2016 Wrocław), Wojciech Szuniewicz (KOK Krotoszyn), Ewa Zbroja (NCK Warszawa), Krzysztof Polewski (GOK Mykanów), Iwona Kusak (MDK Bielsko-Biała), Teresa Jankowska (Stowarzyszenie CAL), Jacek Gralczyk (Stowarzyszenie CAL Bełchatów), Alina Witkowska (CKiIS Podkowa Leśna), Mariusz Wróbel (Silesia Film Katowice), Monika Nęcka (ASP Kraków), Aleksandra Zając (SLOT Kraków), Małgorzata Jezutek (OK Kraków-Nowa Huta), Adam Radosz (MOK Mysłowice), Marek Karpiński (Centrum Sztuki Mościce-Tarnów), Karol Wittels (Fundacja Obserwatorium Warszawa), Anna Michalak-Pawłowska (Dorożkarnia Warszawa), Zofia Bisiak (Stowarzyszenie Łucznica), Małgorzata Gaduła-Zawratyńska (NCK Dom Kultury + Warszawa), Agnieszka Sojka (UP Kraków), Anna Miodyńska (MIK Kraków), Maja Branka (Idea Zmiany Warszawa), Edwin Bendyk (Collegium Civitas Warszawa), Piotr Wyrobiec (CK Wadowice), Maciej Zygmunt (ROK Katowice). Spotkanie moderowała Joanna Orlik, dyrektor Małopolskiego Instytutu Kultury.