Piotr Knaś

Stanowisko w sprawie zamknięcia instytucji kultury w związku z przeciwdziałaniem rozwojowi pandemii COVID-19

Stowarzyszenie Forum Kraków, w związku z działalnością Zespołu Antykryzysowego przy Ministrze Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wystosowało list do Pana Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, którego treść przedstawiamy poniżej.

Szanowny Panie Ministrze,

w związku z działalnością Zespołu Antykryzysowego przy Ministrze Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, w pracach którego uczestniczy Pan Marek Sztark ze Stowarzyszenia Forum Kraków, zwracamy się z pilną prośbą dotyczącą trwającego obecnie czasowego zamknięcia dla publiczności instytucji kultury w związku ograniczeniem rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19.

Instytucje kultury pozostają zamknięte od 7 listopada 2020 i stan ten, zgodnie z rozporządzeniem ma trwać do 31 stycznia 2021 roku. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że obostrzenia mogą potrwać dłużej. Apelujemy o wprowadzenie zmian w dokumentach określających zasady pracy instytucji kultury w trakcie tzw. Narodowej Kwarantanny.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii mogą być prowadzone jedynie następujące działania:

Biblioteki publiczne i naukowe mają możliwość udostępniania zbiorów pod warunkiem zapewnienia, aby w pomieszczeniu dostępnym dla osób korzystających ze zbiorów biblioteki przebywała jednocześnie nie więcej niż 1 osoba na 15 m2 powierzchni takiego pomieszczenia, z wyłączeniem bibliotekarzy.

Zasady te nie są klarowne w dwóch aspektach. Po pierwsze można bardzo wiele działań uznać bądź nie za niezbędne próby, ćwiczenia lub nagrania. Z powodu niejednoznacznych przepisów instytucje kultury są obecnie albo całkowicie zamknięte albo wszelkie działania artystyczne i kulturalne są regulaminowo próbami, ćwiczeniami, nagraniami. To poszczególni dyrektorzy placówek dokonują interpretacji niejasnych zaleceń. Po drugie placówki edukacyjne rozpoczęły już częściowo edukację w budynkach oświatowych, również organizacje pozarządowe mają możliwość prowadzenia działań edukacyjnych i animacyjnych. Zdarza się, że w jednej miejscowości młodzieżowy dom kultury prowadzi działalność, a dom kultury nie może już prowadzić takiej samej działalności edukacyjnej; szkoła muzyczna prowadzi zajęcia, a dom kultury nie może realizować zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży – nawet indywidualnych zajęć muzycznych. Taka sytuacja powoduje dezorientację odbiorców kultury, którzy nie mając wiedzy o różnicy pomiędzy sektorem edukacji a sektorem kultury, nie mogą zrozumieć, dlaczego jedna instytucja prowadzi działalność z dziećmi, a inna instytucja nie może poprowadzić zajęć o tym samym charakterze. Jest to szczególnie krzywdzące w mniejszych ośrodkach, na wsi, gdzie lokalne domy kultury są jedyną instytucją mogącą prowadzić bezpieczne zajęcia z zakresu edukacji kulturalnej i artystycznej. Animatorzy i edukatorzy pracujący w instytucjach kultury już w trakcie poprzedniego, wiosennego lockdownu pokazali swoją odpowiedzialność i zapewnili wysokie standardy pracy w tych wyjątkowych warunkach. Jednocześnie z uwagi na skalę problemów ujawniających się z powodu zamknięcia i odseparowania dzieci i młodzieży (ale też dorosłych) od wspólnotowych aktywności edukatorzy i animatorzy czują ogromną potrzebę powrotu do działań bezpośrednich, z zachowaniem właściwego reżimu sanitarnego.

Dlatego:

1. Zwracamy się z apelem o pilne umożliwienie prowadzenia działań z zakresu edukacji kulturalnej i artystycznej dla dzieci i młodzieży na zasadach przyjętych dla placówek edukacyjnych w trakcie ferii zimowych (organizacja półkolonii) oraz obecnie w związku z odmrożeniem stacjonarnych zajęć edukacyjnych dla klas I–III. Pomocne będzie jasne i klarowne zinterpretowanie obecnych zapisów rozporządzenia pozwalające na prowadzenie prób, ćwiczeń i nagrań z twórcami profesjonalnymi jak i z uczestnikami kół kulturalnych i grup artystycznych.

2. Zwracamy się z apelem o pilne umożliwienie udostępniania galerii sztuki i innych przestrzeni wystawowych na zasadach wypracowanych dla bibliotek (15 m2 na jednego odbiorcę).

3. Proponujemy również, aby instytucje kultury, wspólnie z innymi placówkami, których działalność polega na gromadzeniu się osób w zamkniętych przestrzeniach (takich jak kościoły, placówki edukacyjne, sklepy i galerie handlowe) trafiły wspólnie do jednej grupy zasad odnoszących się do możliwości prowadzenia działalności na kolejnych etapach otwierania/zamykania działalności. Jeśli dzieci z klas I–III mogą w bańkach klasowych uczęszczać do szkół, to jest to rozwiązanie adekwatne także dla grup zajęciowych w instytucjach kultury. Jeśli dorośli mogą gromadzić się w sklepach (z zastosowaniem przelicznika powierzchni w stosunku do liczby osób) to ta sama zasada powinna dotyczyć galerii i przestrzeni wystawowych. Jeśli ceremonie religijne mogą gromadzić uczestników wedle konkretnych zasad, to takie same zasady powinny dotyczyć wydarzeń z publicznością w instytucjach kultury. Taki schemat postępowania wobec instytucji kultury będzie sprawiedliwy i równy. Ponieważ zdajemy sobie sprawę że ten rok może polegać na luzowaniu – i odwrotnie zacieśnianiu obostrzeń, dlatego warto przyjąć już teraz zasady mogące być odzwierciedleniem sprawiedliwego traktowania wszystkich podmiotów o podobnej charakterystyce kontaktów społecznych. Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia zabezpieczenia przynajmniej minimalnych przychodów instytucji kultury, które umożliwią utrzymanie składu osobowego instytucji kultury.

Publiczne instytucje kultury znajdują się w coraz trudniejszym położeniu związanym z brakiem przychodów, obniżonymi dotacjami podmiotowymi (pogłębiający się kryzys finansowy organizatorów) i niemożnością prowadzenia odpłatnej działalności kulturalnej. Doprowadzi to w dłuższej perspektywie czasowej do likwidacji potencjału polskiej kultury, szczególnie tej lokalnej infrastruktury działającej z dala od metropolii.

Z poważaniem
Prezeska Forum Kraków:
Anna Michalak-Pawłowska, Dyrektorka Domu Kultury Dorożkarnia
Zarząd Forum Kraków:
Marek Sztark, Strefa Kultury Wrocław
Agata Lisowicz-Wala, Fundacja Herbateka
Paweł Gogołek, Stowarzyszenie Edukacyjne MCA
Jacek Gralczyk, Fundacja Ankra
Piotr Knaś, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie
Beata Cyboran, Wydział Sztuki UP w Krakowie